Πώς αποκτάμε πραγματική ευχέρεια στις ξενες γλώσσες: αγγλικά, γαλλικά, ελληνικά για ξένους;

Στο Κέντρο Ξένων Γλωσσών Κοκκινέας, στον φιλόξενο χώρο μας στους Αμπελόκηπους της Αθήνας, διδάσκουμε αγγλικά, γαλλικά και ελληνικά για ξένους με στόχο όχι απλώς τη γνώση, αλλά την ευχέρεια στην πράξη. Τι σημαίνει όμως ευχέρεια; Και ποιοι ψυχολογικοί μηχανισμοί κρύβονται πίσω από αυτή;

Ο διακεκριμένος γλωσσολόγος Richard Schmidt μας δίνει απαντήσεις μέσα από το άρθρο του “Psychological Mechanisms Underlying Second Language Fluency”, αναλύοντας πώς ο ανθρώπινος εγκέφαλος κατακτά μια δεύτερη γλώσσα με φυσικότητα και αυτοπεποίθηση.

Ο όρος «ευχέρεια» χρησιμοποιείται συχνά με ευρύ τρόπο, όπως όταν λέμε:
«Μιλάει με ευχέρεια αγγλικά». Όμως, στην πραγματικότητα, η ευχέρεια αναφέρεται ειδικά στην ικανότητα παραγωγής λόγου με ταχύτητα, φυσικότητα και άνεση, και όχι απαραίτητα στη συνολική γνώση ή ορθότητα της γλώσσας.

Η ευχέρεια στον προφορικό λόγο στη δεύτερη γλώσσα ορίζεται κυρίως ως αυτόματη διαδικαστική δεξιότητα, δηλαδή η ικανότητα του ομιλητή να σχεδιάζει και να παράγει λόγο εύκολα, χωρίς κόπο και δισταγμούς, σε πραγματικό χρόνο.

Η ευχέρεια βασίζεται στη διαδικαστική γνώση (πώς κάνουμε κάτι) και όχι στη δηλωτική γνώση (τι γνωρίζουμε). Εμφανίζεται όταν η παραγωγή λόγου είναι αυτόματη και αποτελεσματική, χωρίς πολλές παύσεις, γεμίσματα (π.χ. “εεε”) ή αυτοδιορθώσεις.

Μελέτες έδειξαν ότι οι βασικοί δείκτες ευχέρειας περιλαμβάνουν:

• Ταχύτητα λόγου

• Αριθμό και τύπο παύσεων

• Μήκος συνεχούς λόγου

• Συχνότητα επαναλήψεων και γεμάτων παύσεων

Οι ακροατές αντιλαμβάνονται την ευχέρεια ολιστικά — επηρεάζονται όχι μόνο από τον ρυθμό και τη ροή του λόγου, αλλά και από την γραμματική ακρίβεια. Δηλαδή, κάποιος μπορεί να μιλά γρήγορα και άνετα αλλά να θεωρείται μη ευχερής αν κάνει πολλά γραμματικά λάθη.

Συμπερασματικά, η ευχέρεια είναι κυρίως φαινόμενο εκτέλεσης, που σχετίζεται με την ταχύτητα και ευκολία της παραγωγής λόγου, αλλά επηρεάζεται και από την αντίληψη του ακροατή, η οποία συχνά λαμβάνει υπόψη και την ακρίβεια.

Πώς ο εγκέφαλος «μαθαίνει» τη ροή μιας ξένης γλώσσας;

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος επεξεργάζεται τη γλώσσα σε στάδια: από την κατανόηση και την επιλογή λέξεων μέχρι την άρθρωση. Όσο πιο αυτόματες γίνονται αυτές οι διαδικασίες, τόσο πιο εύκολα μπορούμε να μιλήσουμε με ευχέρεια και ευφράδεια.

Στο Κέντρο Ξένων Γλωσσών Κοκκινέας στους Αμπελόκηπους, ενσωματώνουμε δραστηριότητες που αναπτύσσουν τον αυτοματισμό, όπως παιχνίδια ρόλων, προσομοιώσεις καθημερινών καταστάσεων και προφορικές παρουσιάσεις.

Η δύναμη της προσοχής και της συνειδητής μάθησης

Ο Schmidt υποστηρίζει ότι για να μάθουμε μια νέα δομή ή λέξη, πρέπει πρώτα να την παρατηρήσουμε συνειδητά (“Noticing Hypothesis”). Στη συνέχεια, μέσα από επαναλαμβανόμενη και ουσιαστική χρήση, αυτή η γνώση γίνεται αυτόματη.

Γι’ αυτό και τα μαθήματά μας στα αγγλικά, αλλά και στα γαλλικά ή στα ελληνικά για ξένους, περιλαμβάνουν υλικό που τραβάει την προσοχή: podcasts, αυθεντικά βίντεο, και προσαρμοσμένους διαλόγους. Μαθαίνουμε μέσα από την παρατήρηση και την πρακτική εφαρμογή της γλώσσας.

Από τη θεωρία στην πράξη: Ευχέρεια μέσω εξάσκησης

Ο γλωσσολόγος μας αναφέρει ότι η εξάσκηση (meaningful practice) είναι το «κλειδί» για την ευχέρεια. Δεν αρκεί να λύσουμε ασκήσεις γραμματικής — πρέπει να χρησιμοποιούμε τη γλώσσα σε ρεαλιστικές συνθήκες, ώστε να εκπαιδεύσουμε τον εγκέφαλό μας να αντιδρά αυτόματα.

Μαθήματα που οργανώνουμε στο Κέντρο Ξένων Γλωσσών Κοκκινέας συνδυάζουν επικοινωνιακή μεθοδολογία με στρατηγική εξάσκηση — για να μπορεί κάθε μαθητής μας να μιλάει άνετα, σωστά και με αυτοπεποίθηση.

Μέσα σε ένα περιβάλλον μηδενικού άγχους, το Κέντρο Ξένων Γλωσσών μας υποστηρίζει τους μαθητές σε κάθε τους στάδιο, καθώς όπως αναγνωρίζει ο Schmidt, το άγχος, η κινητοποίηση και το γλωσσικό περιβάλλον παίζουν ρόλο στην ευχέρεια.

Η ευχέρεια δεν είναι αποκλειστικά ταλέντο. Είναι επίσης αποτέλεσμα σωστής καθοδήγησης, εξάσκησης και ψυχολογικής ενδυνάμωσης. Στο Κέντρο Ξένων Γλωσσών μας, σε βοηθάμε να ξεπεράσεις τον φόβο, να μιλάς άνετα και να απολαμβάνεις τη διαδικασία της μάθησης- είτε αυτό πρόκειται για τα αγγλικά, τα γαλλικά ή τα ελληνικά για ξένους.

Για το άνωθεν άρθρο χρησιμοποιήθηκε η εξής βιβλιογραφία:

Schmidt, R. (1992). Psychological mechanisms underlying second language fluency. Honolulu, HI: University of Hawai’i, Second Language Teaching & Curriculum Center. 
https://nflrc.hawaii.edu/PDFs/SCHMIDT%20Psychological%20mechanisms%20underlying%20second%20language%20fluency.pdf

Άελλα Κοκκινέα EFL Teacher