Θεωρία Πολλαπλής Νοημοσύνης: Πού θα Μπορούσε να Ανήκει Κανείς;

Η έννοια του όρου νοημοσύνη και των τεστ IQ προέκυψε περίπου το 1904 όταν ο υπουργός δημοσίας εκπαίδευσης στο Παρίσι ζήτησε από το Γάλλο ψυχολόγο Alfred Binet να δημιουργήσει ένα μέσο αναγνώρισης των μαθητών που βρίσκονται σε κίνδυνο να αποτύχουν στις σχολικές τους υποχρεώσεις. Από τις προσπάθειες του Binet και της ομάδας του προέκυψαν τα πρώτα τεστ νοημοσύνης.

80 χρόνια αργότερα ο ψυχολόγος από το Χάρβαρντ Howard Gartner ήρθε να αμφισβητήσει την ευρέως αποδεκτή πεποίθηση ότι τα τεστ νοημοσύνης καθορίζουν τον δείκτη ευφυίας. Στο βιβλίο του Frames of Mind, 1983, συζητάει ότι η νοημοσύνη είναι πολύ στενά προσδιορισμένη από τον πολιτισμό και ο ίδιος υποστηρίζει την ύπαρξη επτά διαφορετικών ειδών νοημοσύνης. Αργότερα, προσέθεσε μια όγδοη και πιθανότατα μια έννατη νοημοσύνη.

Ο Gartner αμφισβήτησε τον τρόπο διεξαγωγής των τεστ νοημοσύνης διαφωνώντας με την απομόνωση των ατόμων από το φυσικό τους περιβάλλον και την επιβολή ασκήσεων και δοκιμασιών που πιθανότατα δεν είχαν ξανά κάνει ή δεν επρόκειτο να κάνουν μελλοντικά. Αντίθετα, πρότεινε ότι η νοημοσύνη έχει περισσότερο να κάνει με την επίλυση προβλημάτων και τη δημιουργία προϊόντων σε φυσικά περιβάλλοντα.

Με την υιοθέτηση της πιο πρακτικής αντίληψης της νοημοσύνης, ο όρος νοημοσύνη άρχισε να χάνει την έννοια αυτή της μυστηριακής αύρας και επικεντρώθηκε στον πιο λειτουργικό χαρακτήρα. Ο Gartner ομαδοποίησε τις δυνατότητες των ανθρώπων δημιουργώντας 8 διαφορετικά είδη νοημοσύνης.

1. Γλωσσική νοημοσύνη: Η ικανότητα ορθής χρήσης λέξεων είτε γραπτά είτε προφορικά. Περιλαμβάνει τη σύνταξη τη δομή της γλώσσας, τη φωνολογία, τους γλωσσικούς ήχους, τη σημασιολογία, τις πρακτικές διαστάσεις ή χρήσεις της γλώσσας.
2. Λογικο-μαθηματική νοημοσύνη: Η ικανότητα της χρήσης αριθμών και λογικής σκέψης αποτελεσματικά. Αυτή η νοημοσύνη περιλαμβάνει ευαισθησία σε λογικά μοτίβα και σχέσεις πραγμάτων, λογικές συνοχές, συναρτήσεις, υπολογισμούς και έλεγχο υποθέσεων.
3. Χωροταξική νοημοσύνη: Η ικανότητα να αντιλαμβάνεται κανείς τον χώρο που τον περιβάλλει πχ ως τοπογράφος ή χαρτογράφος και να έχει ευκολία να εκτελεί μετασχηματισμούς πάνω στο χώρο, ως διακοσμητής, αρχιτέκτονας κά. Αυτή η νοημοσύνη περιλαμβάνει ευαισθησία στο χρώμα, το σχήμα, τη μορφή, τις σχέσεις που υπάρχουν μεταξύ των στοιχείων σε ένα χώρο.
4. Σωματική νοημοσύνη: Η ικανότητα της χρήσης του σώματος ως μέσο έκφρασης ιδεών, μέσο σκέψης ή συναισθημάτων πχ ηθοποιός, αθλητής, χορευτής και η ικανότητα χρήσης των χεριών για την παραγωγή ή το μετασχηματισμό αντικειμένων πχ τεχνίτης, γλύπτης, μηχανικός ή χειρουργός. Η ισορροπία, η δεξιοτεχνία, η δύναμη, η ευλυγισία είναι χαρακτηριστικά αυτής της νοημοσύνης.
5. Μουσική νοημοσύνη: Η ικανότητα να αντιλαμβάνεται κανείς μουσικούς ήχους, να μετασχηματίζει, να εκφράζει, να διακρίνει μουσικές μορφές. Αυτή η νοημοσύνη περιλαμβάνει ευαισθησία στο ρυθμό, την τονικότητα, τη μελωδία, το ηχόχρωμα ενός μουσικού κομματιού.
6. Διαπροσωπική νοημοσύνη: Η ικανότητα να διακρίνει κανείς τις προθέσεις, τις διαθέσεις, τα κίνητρα και τα συναισθήματα των άλλων. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει ευαισθησία στις εκφράσεις του προσώπου, στη φωνή και στις χειρονομίες· την ικανότητα να διακρίνει κανείς πολλά και διαφορετικά είδη διαπροσωπικών σημάτων· και την ικανότητα να ανταποκρίνεται αποτελεσματικά σε αυτά τα σήματα με κάποιο πρακτικό τρόπο (π.χ., επηρεάζοντας μια ομάδα ανθρώπων να ακολουθήσουν μια συγκεκριμένη πορεία δράσης).
7. Ενδοπροσωπική νοημοσύνη: Η αυτογνωσία και η ικανότητα να ενεργεί κανείς προσαρμοστικά βάσει των ικανοτήτων του. Αυτή η νοημοσύνη περιλαμβάνει την ακριβή εικόνα του εαυτού (των δυνατοτήτων και των περιορισμών), την επίγνωση των εσωτερικών διαθέσεων, προθέσεων, κινήτρων, ιδιοσυγκρασιών και επιθυμιών, καθώς και την ικανότητα για αυτοπειθαρχία, αυτοκατανόηση και αυτοεκτίμηση.
8. Φυσιοκρατική νοημοσύνη: Η εξειδίκευση στην αναγνώριση και ταξινόμηση των πολλών ειδών—φυτικής και ζωικής ζωής—του περιβάλλοντος ενός ατόμου. Περιλαμβάνει επίσης ευαισθησία σε άλλα φυσικά φαινόμενα (π.χ. σχηματισμούς σύννεφων και βουνά) και, για όσους μεγαλώνουν σε αστικό περιβάλλον, την ικανότητα να διακρίνουν ανάμεσα σε άψυχα αντικείμενα, όπως αυτοκίνητα, αθλητικά παπούτσια και smartphones.

Στην εκπαιδευτική διαδικασία για τη διδασκαλία ξένων γλωσσών, όπως τα αγγλικά, τα γαλλικά και τα ελληνικά για ξένους, η θεωρία των πολλαπλών νοημοσυνών του Gartner μπορεί να προσφέρει πολύτιμα εργαλεία για τη διαφοροποίηση της διδασκαλίας και την κάλυψη των ποικίλων αναγκών των μαθητών.

Στο Κέντρο Ξένων Γλωσσών μας στους Αμπελόκηπους έχουμε βρει τρόπους που καλύπτουν τον μαθητή στο μάθημα αγγλικών, γαλλικών ή ελληνικών, όποια νοημοσύνη και αν κατέχει.

1. Γλωσσική Νοημοσύνη

Οι μαθητές με ισχυρή γλωσσική νοημοσύνη συνήθως επιδεικνύουν ευχέρεια με τις λέξεις και τη γλώσσα. Στην διδασκαλία των γλωσσών, μπορεί να χρησιμοποιηθεί η ανάγνωση, η γραφή, και οι δραστηριότητες δημιουργικής έκφρασης, όπως η συγγραφή ποιημάτων, η ομιλία και η συζήτηση. Οι μαθητές μπορούν να αναλαμβάνουν ρόλους ως συγγραφείς, δημοσιογράφοι ή ομιλητές για να ενισχύσουν τις γλωσσικές τους δεξιότητες.

2. Λογικο-Μαθηματική Νοημοσύνη

Για τους μαθητές με ισχυρές λογικο-μαθηματικές ικανότητες, δραστηριότητες όπως η ανάλυση κειμένων, η κατηγοριοποίηση λέξεων ή η επίλυση γλωσσικών γρίφων μπορούν να είναι χρήσιμες. Εργαλεία όπως η γραμματική και η σύνταξη, οι μαθηματικές δομές της γλώσσας (π.χ. κανόνες του συστήματος κλίσης) και οι ασκήσεις αναγνώρισης μοτίβων βοηθούν στην ανάπτυξη της κατανόησης της γλώσσας.

3. Χωροταξική Νοημοσύνη

Η χωροταξική νοημοσύνη μπορεί να ενσωματωθεί στη διδασκαλία μέσω της χρήσης οπτικών εργαλείων, όπως χάρτες, διαγράμματα και εικονογραφήσεις. Ειδικά, δραστηριότητες που περιλαμβάνουν τη δημιουργία γραφικών παραστάσεων κειμένων ή την αναπαράσταση σκηνών μπορούν να βοηθήσουν τους μαθητές να κατανοήσουν καλύτερα τη σύνθεση και τη δομή των κειμένων στα αγγλικά, στα γαλλικά ή τα ελληνικά για ξένους.

4. Σωματική Νοημοσύνη

Για τους μαθητές με σωματο-κιναισθητική νοημοσύνη, δραστηριότητες που περιλαμβάνουν κίνηση και πρακτική εφαρμογή μπορούν να είναι πολύ χρήσιμες. Δραστηριότητες όπως θεατρικά παιχνίδια, δραματοποιήσεις κειμένων ή παιχνίδια ρόλων βοηθούν τους μαθητές να βιώσουν τη γλώσσα με σωματικό και πρακτικό τρόπο και να αντιληφθούν καλύτερα τις έννοιες στα αγγλικά, γαλλικά, ελληνικά για ξένους.

5. Μουσική Νοημοσύνη

Οι μαθητές των ξένων γλωσσών με μουσική νοημοσύνη μπορεί να επωφεληθούν από την ενσωμάτωση τραγουδιών, ρυθμών και μουσικών παιχνιδιών στη διδασκαλία των γλωσσών. Η χρήση μουσικής για την εκμάθηση λεξιλογίου ή γραμματικής μπορεί να βοηθήσει στην απομνημόνευση και κατανόηση των γλωσσικών δομών.

6. Διαπροσωπική Νοημοσύνη

Για τους μαθητές με διαπροσωπική νοημοσύνη, η ομαδική εργασία στο μάθημα των αγγλικών και των γαλλικών και οι δραστηριότητες που προάγουν την αλληλεπίδραση, όπως οι συζητήσεις, οι διαλέξεις και τα projects σε ομάδες, είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές. Η ενίσχυση των κοινωνικών δεξιοτήτων μέσα από τη γλωσσική πρακτική στα μαθήματα τόσο των αγγλικών όσο και των γαλλικών μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη της επικοινωνίας.

7. Ενδοπροσωπική Νοημοσύνη

Οι μαθητές με ενδοπροσωπική νοημοσύνη ωφελούνται από δραστηριότητες που προάγουν την αυτοανάλυση και την αυτοκατανόηση. Οι προσωπικές εκθέσεις, τα ημερολόγια μάθησης και η αναστοχαστική γραφή μπορούν να βοηθήσουν τους μαθητές μας να κατανοήσουν καλύτερα τις προσωπικές τους αντιλήψεις και συναισθήματα μέσω της ξένης γλώσσας.

8. Φυσιοκρατική Νοημοσύνη

Στο Κέντρο Ξένων Γλωσσών Αινείας Κοκκινέας οι μαθητές με φυσιογνωστική νοημοσύνη μπορούν να επωφεληθούν από τη σύνδεση της γλώσσας με το φυσικό περιβάλλον ή με την καθημερινή ζωή. Στα μαθήματα αγγλικών, γαλλικών και ελληνικών πραγματοποιούμε δραστηριότητες που περιλαμβάνουν την περιγραφή φυσικών φαινομένων ή αντικειμένων στην καθημερινή ζωή (π.χ. αναγνώριση και περιγραφή τοπίων ή αντικειμένων) βοηθούν στην κατανόηση και εφαρμογή της γλώσσας.

Η ενσωμάτωση αυτών των διαφόρων τύπων νοημοσύνης στη διδασκαλία των ξένων γλωσσών όχι μόνο προάγει μια πιο περιεκτική και διαφοροποιημένη μαθησιακή εμπειρία αλλά και ενισχύει την ικανότητα των μαθητών να εκφράζονται και να κατανοούν τα αγγλικά, τα γαλλικά και τα ελληνικά για ξένους με πολλαπλούς τρόπους.

Οι θεωρίες αναπτύχθηκαν σύμφωνα με το βιβλίο:

Armstrong, T. (2017). Multiple Intelligences in the Classroom (4th ed.). ASCD. Retrieved from https://www.perlego.com/book/3292366/multiple-intelligences-in-the-classroom-pdf (Original work published 2017)

Άελλα Κοκκινέα

EFL Teacher